Inspiring stories of Healing Organizations

Sinds de start van mijn loopbaan ben ik gefascineerd door ondermijnende patronen in organisaties. Dat leidde tot dit onderzoek naar de 'bijwerkingen' van IZA. Ik startte mijn interviews met een verontruste huisarts. Bij het tweede gesprek met een ouderenzorgbestuurder rook ik onraad. Na het derde interview met een ziekenhuisbestuurder en  vierde met een programmamanager IZA sloegen mijn alarmbellen aan. Wat was er aan de hand?  De openhartige verhalen van ruim 30 anonieme leiders in de zorg maakten zichtbaar hoe de mix van onwetendheid (systemische blindheid), ongezonde afhankelijkheden en misbruik van macht leidt tot verspilling van heel veel tijd, belastinggeld en passie van oprechte bestuurders en zorgprofessionals. In hoeverre er ook sprake is van integriteitsvraagstukken bij de toepassing van IZA is een vraag die (deels) beantwoord kan worden wanneer je deze Meer lezen leest. 

"Helend leiderschap gaat over het talent en de bereidheid om de bron van hardnekkige angsten, woede en verdriet in de onderstroom te diagnosticeren en behandelen. Want bij de wortel van problemen ligt ook de remedie en dat versterkt het zelfhelend- en creatievermogen van mensen. Met ‘soft skills’ als diepgaande zelf- en mensenkennis, innerlijke autoriteit en inspirerend charisma kunnen leiders moedig de regie nemen in deze maatschappelijk onrustige tijden". 

“Als bestuurder ben ik zacht op de relatie, maar hard op de inhoud, want ik ben tot in mijn haarvaten ook gynaecoloog. Daardoor kan ik heel snel meerdere perspectieven afwegen, een besluit nemen en doorpakken, net als vroeger toen er tijdens een bevalling soms ‘bloed onder de deur’ vandaan kwam”. Blijkbaar houdt Helen ook van medische metaforen om haar heelkundige leiderschap te benadrukken. "Ik heb er geen moeite mee om ‘een been af te zetten’ indien dat het geheel ten goede komt”. 

"Door het afbreken van bestaande hiërarchische structuren en het samen opbouwen van nieuwe 'platte' structuren hebben we de afgelopen jaren een zelforganiserende organisatie gecreëerd. Er zijn nog maar elf leidinggevenden op een totaal van ca. 2.500 medewerkers, inclusief ikzelf en mijn collega-bestuurder”.

“Nog niet iedereen verstaat mijn leiderschap meteen, omdat veel mensen een beeld hebben van een leider vanuit een hiërarchisch denkkader. Sommige mensen moeten er even aan wennen dat ik leiding geef aan het geheel zonder expliciet op de voorgrond te treden”.

"Wij gaan er vanuit dat betere voedingskeuzes -op grote schaal- noodzakelijk zijn voor het verlagen van de druk op de gezondheidszorg en de natuurlijk bronnen. De relatie tussen voeding en gezondheid is duidelijk en wetenschappelijk aangetoond. Een gezond voedingspatroon verkleint de kans op allerlei chronische ziekten zoals hart- en vaatziekten, een hoge bloeddruk en diabetes type 2. Er is grote financiële winst voor zorg- en samenleving te behalen door gezond te eten”. 

“Ook Icare gaat steeds opnieuw uitdagingen aan, en hervindt steeds weer een nieuwe balans, meebewegend en vooruit bewegend op de maatschappelijk ontwikkelingen. Wij zijn consequent bezig om de zorgen-voor-reflex bij onze zorgverleners én cliënten om te draaien door uit te gaan van het vertrouwen dat cliënten zelf veel meer kunnen, wanneer we beter luisteren naar hun behoefte".

“Veel mensen in de medische wereld passen integratieve geneeskunde nog ondergronds toe, maar ik zie steeds meer paddenstoelen uit de grond oprijzen”, geeft Ines lachend aan. "Steeds meer artsen willen en durven hun holistische perspectief op geneeskunde en ‘heel de mens’ te laten zien. Zij vullen de reguliere geneeskunde aan met evidence -based  complementaire behandelingen en leefstijladviezen aan". Het tij is aan het keren nadat Ines en andere early adapters jaren lang tegen de stroom in zwommen.  

“Als huisarts ben ik meer een klankbord en een spiegel voor mijn patiënten. Ik stel vooral vragen zodat patiënten het verband tussen hun eigen gedrag, leefstijl en gezondheid leren inzien. Het spinnenweb van Positieve Gezondheid pas ik dagelijks toe in de praktijk. In korte tijd krijgen ze daardoor inzicht in zes levensgebieden die van invloed zijn op gezondheid en het welbevinden”. 

“De afgelopen acht jaar heb ik dicht op beleidszaken gezeten door veel in gesprek te zijn met zorgpartijen en het ministerie van VWS met als doel om de zorg patiëntgerichter te maken. Dianda vertelt het met een logica die past bij haar scherpzinnigheid. “Patiënten hebben geen materiële macht, maar ze hebben wel het morele gelijk. En dat maakt dat we als Patiëntenfederatie hoe dan ook een stem hebben en kunnen inzetten”. 

“Mijn missie is om ‘heel de zorg en welzijnssector’ op een positieve manier in de kijker te plaatsen, zodat zij zelf en de maatschappij hun grote waarde voor mens en samenleving weer gaan inzien. Wanneer je kiest voor het werken in zorg en welzijn, kies je voor een job met veel warmte, teamwork en maatschappelijke meerwaarde voor ‘heel de samenleving’. Dat is onnoemelijk waardevol”. 

“Ik hou van het leven, maar één ding is zeker. Uiteindelijk gaan we allemaal dood. Laten we ons daarom concentreren het leven zo kwaliteitsvol mogelijk te maken. Voor iedereen. De oorspronkelijke intentie van zorg verlenen was op vrijwillige basis en werd uit liefde gegeven, bijvoorbeeld door congregaties. Tegenwoordig wordt zorg door commerciële zorgvoorzieningen gezien als big business, waar men meer bekommerd is om het optrekken van winstmarges in plaats van kwaliteit van zorg. Dat ‘klopt niet’ met hoe het bedoeld is". 

Astrid is geen traditionele bestuurder in de zorg, geeft ze zelf aan. “De Raad van Toezicht heeft lef gehad om voor mij te kiezen. Ik heb geen zorgachtergrond en vermoed dat ze vooral gekozen hebben voor mijn visie op verbindend leiderschap en mijn gevoel van urgentie om nu de organisatie rijp te maken voor de onvermijdelijke transformatie van de zorgsector”.

“Veel van onze cliënten komen bij ons na een levens ontwrichtende gebeurtenis met lichamelijke kwetsuren zoals een dwarslaesie, hersenletsel maar ook met een diep emotioneel trauma dat gepaard gaat met revalidatie. Ze moeten opnieuw op zoek naar betekenisgeving aan wat er is gebeurd en aan zingeving voor de rest van hun leven". 

“Wij zijn niet plots het beste ziekenhuis geworden, nu we benoemd zijn tot 'Ziekenhuis van het jaar 2023', maar het is fijn dat we erkend worden voor onze inspanningen om samen met andere zorgspelers de best mogelijke zorg voor onze regio te bieden”.

“Ik ben van mening dat het ‘eigen kracht’ denken in het beleid teveel aan het doorschieten is. Wanneer mensen te maken krijgen met ingrijpende gebeurtenissen zoals een scheiding of het overlijden van een naaste, kunnen onbewuste angsten de kop op steken die een mens tijdelijk of langer fragiel maken. Kwetsbaarheid hoort bij het leven en mag er zijn".

“Ik kan goed luisteren en tussen de regels door ‘lezen’ welke signalen kloppen en welke ik bij de ander kan laten. Mijn focus is altijd om ‘goede zorg’ als prioriteit te hebben, omdat dat onze organisatie bestaansrecht geeft. ‘Doen wat helpt’ is mijn adagium bij ingewikkelde kwesties. Om die reden geef ik professionals veel ruimte om te handelen naar eigen inzicht, met ‘goede zorg verlenen’ als leidraad”. 

Menselijkheid en zeggenschap is de rode draad in dit gesprek over ‘samenkracht’ en ‘samenredzaamheid’. “Mensen zijn vindingrijk en kunnen zelf verantwoordelijkheid dragen voor hun problemen, wanneer ze begrip krijgen en hun kring groter wordt gemaakt. Dan kunnen ze samen een plan maken voor herstel”.

"Sinds we aandacht geven aan organisatietransformatie is ook de positie van HRM aan het veranderen. Ze worden steeds meer een belangrijke businesspartner en voeden ons met hun kennis en wijsheid, zodat het lijnmanagement haar verantwoordelijkheid voor de medewerkers beter kan oppakken. In de nieuwe verhoudingen is het veel helderder dat de organisatie als geheel een kleurrijke missie heeft, voor al haar bewoners en cliënten, terwijl we ervoor grote verschillen zagen per huis in kwaliteit, kwantiteit en organisatie van zorg”.

"Ik begeleid het proces van ‘care to dare’ om weer VOL-uit te gaan leven, in verbinding, ont-wikkelend en met liefde als basis. We werken daarbij nauw samen met bewoners en vele samenwerkingspartners onder het motto ‘Samen voor een thuis’. Dat realiseren we bijvoorbeeld met onze focus op duurzaam wonen, door bij te dragen aan woongeluk en door intern onze organisatie wendbaar en gezond te houden”.

“We hebben de bestaande huurders betrokken bij het uitkiezen van een nieuwe architect. Daarnaast zorgde ik ervoor dat huurders een gelijkwaardige gesprekpartner konden worden voor onze projectleiders. Steeds met in mijn achterhoofd de vraag ‘Hoe zorg ik ervoor dat wat we doen uit te leggen is’. 

“Nu het tekort aan verpleegkundigen landelijk, maar ook wereldwijd steeds groter wordt, staat verpleegkundig zeggenschap in de spotlights, omdat het kan bijdragen aan efficiëntere en effectievere zorg. Het verpleegkundige vak is in de afgelopen twee eeuwen getransformeerd van roeping tot professie". 

“Wij hebben elkaar en proberen zelf een veilige uitvalsbasis te zijn als organisatiesysteem, omdat we onze missie 'Ieder kind blijvend veilig' willen voortleven. Daarom voelen we ons samen verantwoordelijk voor de gezinnen die worden aangemeld. Want het is topsport wat we hier doen, omdat we werken in een context die grimmig, aangrijpend en taai kan zijn. We kunnen dit alleen omdat we het met passie en professionaliteit vanuit ons zijn doen”.

"De vragen van de samenleving zijn zo complex dat niemand die alleen kan oplossen. Dat geldt voor partijen binnen de zorgsector, maar ook daarbuiten.  Zowel in het sociaal domein als ook in het bedrijfsleven. Het vraagt visie, kennis en enorm veel doorzettingsvermogen om de hindermacht die het zorgsysteem in zich draagt te doorbreken".  

"Ik judo met de macht en zet de mijne bewust met liefde in ten dienste van de samenleving. Niet voor mijn morele gelijk. Mijn ‘judo’-stijl gaat over verleiden en doorpakken, ook als de ander je -tijdelijk- niet waardeert of arrogant vindt. Zo heb ik al veel voor elkaar gekregen bij ongetemde problemen. 

"Als bestuurder trek ik me graag op aan wijze mensen met andere inzichten en werkervaringen, want ik ben me altijd bewust van mijn positie en de noodzaak van professionele ontwikkeling en een meervoudig perspectief”. 

“Van jou hebben we geleerd dat het soms het beste is om de ander liefdevol te laten struikelen. Ook laten we ons niet meer voor andermans karretje spannen. We kunnen veel beter voor onszelf en ons team zorgen, omdat we ‘kloppend’ willen bijdragen aan de essentie van ons werk". 

““Mijn geloof in serendipiteit maakt dat ik positief opportunistisch ben. Ik zie het leven als een spel. Ik heb zogenaamd ‘toevallige’ gebeurtenissen leren herkennen als tekens van serendipiteit, waar je al of niet op door kunt pakken”.  

“Dat ik sensitief ben is in mijn werk een enorm voordeel. Ik weet wat ik wel en niet kan doen of zeggen om complexe situaties weer vlot te trekken, waar en aan wie ik aandacht moet geven”.  

"Als bestuurder moet je de basis op orde hebben en je energie altijd focussen op de medewerkers, zodat zij het beste voor de leerlingen kunnen betekenen. Spirituele diepgang en bewustzijn is daarnaast een extra laag die mij helpt besturen”.

"Ik heb mijn wetenschappelijke kennispantser afgelegd om meer en meer te gaan vertrouwen op mijn innerlijk weten en intuïtie. Dat maakt dat ik nu een meer innovatieve leider ben geworden”

“Inmiddels is de SVB een wendbare organisatie geworden, die ook in (Corona) crisistijd, snel kon schakelen. We zijn heel goed geworden in onze corebusiness, namelijk ‘uitbetalen’, omdat we 85% van de uitbetalingshandelingen digitaal verwerken.”

“Ik maak het graag mensen naar de zin, maar kan ingrijpen wanneer ik systeemfouten zie. Ik rijd hoe dan ook elke dag fluitend van en naar huis”.

"Ik voel me als een vis in het water tussen de twee vuren in de farmaceutische industrie, tussen de hoge medische en commerciële belangen". 

“Ik draag er graag  aan bij dat het Summacollege een vrijplaats wordt waar ieder zichzelf kan worden én waar ieder een vakmens wordt en floreert met zijn/haar unieke talent”.

"Patiënten zijn gelijkwaardige gesprekspartners die hun leven en lichaam zelf het beste kennen. Ten diepste zijn ze zelf hun beste dokter". 

“Bij het werken met mensen met een verstandelijke beperking is niets wat het lijkt. Daarom moeten we blijven zoeken naar wat  iemand bedoelt, naar de behoefte achter het gedrag".

We hebben een onderzoekende, nieuwsgierige geest. We kijken, luisteren, proeven, ruiken en beleven om te kunnen begrijpen en om ‘good’ tot ‘great’ te maken.

Bijdragen aan de ontwikkeling van (jonge) mensen geeft mij energie en geeft mij misschien wel de meeste voldoening in mijn leven. 

Wij gaan niet voor een groeiend aantal verzekerden, maar voor waardering. Dat inspireert ons. Het feit dat wij al 7 jaar op rij tot de beste zorgverzekeraar zijn, is de ultieme beloning.

“Ik leer systemen kennen door als het ware een neurologische anamnese af te nemen. Kijken, vragen, luisteren en doorvragen". 

“Medewerkers zijn er goed van doordrongen dat wij werken waar bewoners wonen en dat onze bewoners niet bij ons op het werk wonen”. Klare taal, die iedereen begrijpt. 

"Wanneer je echt van mensen houdt, dan gaat de rest vanzelf". Helend leiderschap ontstaat vanuit hart voor mensen met zicht op het grotere geheel.