Inspirerend voorbeeld 9. Laurent de Vries "Belicht het positieve en stimuleer creativiteit"

Vandaag interview ik Laurent de Vries, sinds ruim twee jaar is hij bestuursvoorzitter van het Summacollege. Ik ben al een aantal jaren nieuwsgierig naar hem, vanwege zijn heldere vernieuwende no-nonsense stijl van besturen. Gelukkig is één van de artsen, Alexander Tan (specialist ouderengeneeskunde en functionele geneeskunde), die mee werkte aan het tot stand komen van mijn boek ‘Heel de organisatie’ een warme ingang. Ze werkten samen bij Viattence (voor wonen zorg en welzijn). Samen met Henk Slagt vormt Laurent het College van Bestuur van het Summacollege, een MBO-instelling met 18.000 studenten en 300 opleidingen bestuurt.

“Ik kom uit Erica” begint Laurent terwijl hij mij een kopje ‘geluk’ (thee)  inschenkt terwijl hij mij vragend aankijkt. Ik begin te lachen, ik weet waar Erica ligt. Zelf deed ik ooit (1996) sociologisch onderzoek in zuidoost Drenthe de regio Klazienaveen, Zwartemeer, Erica naar de werkdruk van huisartsen en de inzet van praktijkverpleegkundigen. Het  was en is één van de armste regio’s in Nederland met een relatief hoog percentage chronisch zieken.

Laurent studeerde sociaal economische geschiedenis en raakte gefascineerd door de bron van veel ellende in de wereld: gebrek aan financiële middelen. Toch ging hij na zijn afstuderen -ogenschijnlijk- iets geheel anders doen. Laurent werd gevraagd om een Centrum voor Spiritualiteit op te zetten in een Dominicaner Klooster in Huissen bij Arnhem. Het is de start van een leerzaam, inspirerend en diepgaand gesprek.

“Ik heb me gedurende de negen jaar dat ik het centrum op- en uitbouwde verdiept in de leer van Augustinus. In de leer van Augustinus is er voor iedereen een plek, bestaat er geen één  waarheid en hecht men aan het belang van het ‘niet weten’”.

Wanneer ik mij zelf verder verdiep in de leer van Augustinus lees ik dat men de bijbel niet letterlijk neemt, maar symbolisch beschouwt en er zingeving aan ontleent. Augustijnen zien de natuur evenzeer als bron van kennis waarmee ze de wijsheid van ongeletterden eren. Kortom: Augustijnen leven vanuit de wijsheid van hun hart. Prachtig! Ik zie meteen overeenkomsten met de universele natuurwetten die ikzelf beschrijf in mijn boek, omdat ze niet alleen van toepassing zijn op mensen, maar ook op groepen mensen zoals organisaties en samenlevingen.

Laurent vertelt verder. “Ik ben niet gelovig, maar een agnost. Agnosten weten niet en zetten overal een vraagteken achter. Ik ben altijd op zoek naar de vraag achter de vraag”. Laurent ziet in alles een dilemma, waarin hij bijdraagt aan het wegen van meerdere perspectieven voordat hij een besluit neemt. Bij elke besluit wegen ook liefde voor het grotere geheel en aandacht voor mensen mee. Aandacht van het in het ‘hier en nu zijn’. Present zijn”.

Present zijn en thuis komen

Laurent vertelt verder hoe hij presentie in het hier en nu toepast en op gezette tijden de kunst van het los laten toepast. “Ik neem op bepaalde tijdstippen tijd voor meditatie en ‘lege ruimte’. Dan hoef ik even niets, terwijl op ik andere moment met volle aandacht mijn werk doe of bijvoorbeeld met mijn dochter bel”. Aandacht en presentie geeft Laurent door in alle organisaties die hij leidde en bestuurde, omdat hij met zijn visie voor organisatieontwikkeling ‘thuis komen’ in het DNA brengt. De mens -echt- zien is wat Laurent drijft. “Dat deed ik al bij het Dominicanenklooster, maar later ook als wethouder, als projectleider bij ProRail, als directeur bij GGD Nederland en natuurlijk als bestuurder van Viattence”.

Ik heb het gemerkt. Bij het Summa College voel ik me warm onthaald door een groot ‘Welkom’ bij de voordeur en een attente receptioniste, een jonge dame die tevens in opleiding is op het Summacollege. Laurent vertelt indringend hoe hij bij het integreren van zijn visie lef en leiderschap moet tonen. “Wanneer ik opnieuw start in een organisatie, zie en hoor ik waar het nog niet helemaal stroomt. Maar naar verloop van tijd en met veel aandacht voor wat ‘thuis komen’ betekent ontstaat er een gemeenschappelijke doordachte, doorvoelde en doorleefde missie. Dan gaan medewerkers en studenten zich meer en meer vereenzelvigen met ‘thuis komen’. Net als in de leer van Augustinus gaan mensen zich steeds meer vanuit de wijsheid van hun hart verbinden met de organisatie, waardoor het werk meer betekenis krijgt”.

Het ontwikkelproces dat Laurent hier beschrijft komt overeen met mijn eigen missie om het bewustzijn voor de essentie en oorspronkelijke intentie van een organisatie te verruimen. Dan ontstaat heelheid, thuiskomen bij jezelf en elkaar, dóór het nastreven van een gezamenlijke doel.  Laurent heeft er een beproefde methode voor om mensen te verbinden met hun eigen passie en die voor hun organisatie:  “Het oude verandermanagement bestaat uit richten, inrichten en verrichten, maar mijn stijl is meer om zaken te belichten. Belichten doe ik door positieve verhalen te maken en verspreiden. Door de kracht van het creëren van vernieuwende verhalen over wie we zijn en willen zijn voor en met de studenten, ontstaat er een sfeer van creativiteit en verbinding.”

Inspiratiebronnen en leermeesters

In de voorgaande interviews ontdekte ik al dat helende leiders één of meerdere inspiratiebronnen of leermeesters heeft. Laurent heeft er naast Augustinus nog drie. “De filosoof Levinas was collega-filosofen uit zijn tijd ver vooruit door te stellen dat een mens alleen mens kan zijn in relaties tot een ander mens. Alleen in het aangezicht van de ander zie je je zelf”. Met deze zienswijze, waarbij de ander centraal staat in de verklaring van menselijk gedrag, zet Levinas zich af tegen een filosofische traditie die zich tot dan toe voornamelijk richt op het ego. Ook Laurent de Vries is enige eigenzinnigheid niet vreemd, wat hem voor anderen ook een inspiratiebron en leermeester zal maken.

Ook Andries Baart is een inspiratiebron voor Laurent. “Andries is de geestelijk vader van de presentietheorie en -benadering. Presentie betekent onvoorwaardelijke aanwezigheid en staat tegenover het klassieke sturen en ingrijpen op basis van wantrouwen met vele protocollen en controlemechanismen die we vaak zien in de zorg, welzijn, geestelijke verzorging en onderwijs”. Presentie betekent nabijheid  en een andere manier van waarnemen, afstemmen en keuzes maken. Laurent is net als Baart wars van onnodige regelgeving: “De presentietheorie maakt dat regelfetisjisme zoals we deze in de zorg, welzijn en het onderwijs veel tegenkomen zo veel mogelijk wordt los gelaten. Het gaat om de mens”.

Tot slot inspireerde Hannah Arendt Laurent: “Zij werd bekend vanwege haar analyse van totalitaire samenlevingen en haar verslag van het Eichmann-proces. Maar ze schreef ook een boek (The Human Condition, 1958) over hoe ‘het goede leven’ eruit zou meten zien. Een gebalanceerde combinatie van arbeid, werk en handelen. Arendt ziet dat een maatschappij waarin consumeren en produceren een doel op zich wordt, leidt tot het verdwijnen van aandacht voor het publieke domein.

Het is een zorg die Laurent de Vries met haar deelt. Hij zit dan ook niet stil en neemt actief actie om de focus op consumptie en productie te doorbreken. “Ik ben zelf nog niet zo lang geleden verhuist naar een tiny house in Eindhoven. Al mijn spullen gingen door mijn handen en ik maakte stapeltjes met ‘houden’, ‘twijfelgevallen’ en ‘alles wat weg mocht’. Best een emotionele tijd, want je hele leven gaat door je handen. Uiteindelijk heb ik ook bijna alle ‘twijfelgevallen’ aan de kringloopwinkel of anderen weg gegeven”. 

Talent en potentieel

Laurent walks his talk, een belangrijke kwaliteit van helende leiders. En daarnaast is hij een leider met lef, visie en aandacht voor de werkelijke relatie tussen mensen en gaat hij vóór het potentieel van de mensen met wie en voor wie hij werkt. “Wij laten ons niet leiden door regels, procedures en de vaste elementen van curricula, maar we kijken naar de mens achter de mens. We zijn oprecht nieuwsgierig naar ‘Wie ben jij? Wat kun jij (allemaal)?’. Vooralsnog kunnen we ons niet onttrekken aan de diploma-focus in het beroepsonderwijs, maar sinds een jaar zijn we vier proeftuinen gestart waarbij we gebruik maken van een ‘talentenpaspoort’.

Laurents fascinatie voor het volle potentieel van mensen heeft onder meer een oorsprong in zijn familiegeschiedenis. Zijn ouders komen beide uit het arme Zuidoost Drenthe. Zij konden destijds alleen naar de lagere school, maar waren mede dank zij hun achtergrond heel stimulerend naar ons, hun vier kinderen. We hebben allemaal een universitaire opleiding afgemaakt”. Laurent had drie oudere broers en was de jongste thuis. Hij leerde om gebruik te maken van zijn talenten en om levenskunst te bedrijven. Dat gunt hij iedereen: “Ik werk er met mijn team aan dat het Summacollege een vrijplaats wordt om jezelf te kunnen worden, dat het een plek is waar mensen hun (emotionele) rugzakje af kunnen leggen om een vakmens te worden die floreert met zijn of haar unieke potentieel en talent”.

Betekenis van de oorspronkelijke intentie

“Toen ik in januari 2020 aantrad, maakte ik een ronde langs docenten, directie en management met de vraag: Wat wil jij bijdragen aan het Summacollege”?  en “Hoe wil jij van betekenis zijn”? Bij alles wat Laurent doet is hij bezig het bewustzijn van de ander te verruimen, niet alleen bij het personeel en de studenten van het Summacollege, maar ook legt hij een brug met het bedrijfsleven in de regio rondom Eindhoven. “Vanavond ga ik naar een bijeenkomst met 50 CEO’s van de Brainport Eindhoven om in gesprek te gaan met enkele van hen, voornamelijk technische bedrijven. Zo slaan we een brug tussen zowel de verscheidene organisatiebelangen als met de talenten van onze technische studenten. Sommigen stromen meteen door, anderen beginnen een ‘start-up’.  Laurent is trots en heeft zichtbaar lol in zijn werk. Eén van de voorlopers van het Summacollege is de technische bedrijfsopleiding die Philips ooit oprichtte met de intentie om mensen op te leiden die konden doorstromen naar een baan bij Philips. “Daar komt o.a. ons innovatieve DNA vandaan”.  

“Ook in Den Haag kan men op onze  invloed rekenen. Het mensbeeld bij beleidsmakers van het ministerie van OCW in Den Haag strookt niet altijd met hoe wij naar het potentieel van de mensheid kijken. Ik maak me er samen met Henk Slagt en andere bestuurders in het MBO hard voor dat het MBO en haar studenten op waarde worden geschat. Tenslotte vaart onze economie op mensen met een middelbare beroepsopleiding. En wanneer we ervan uitgaan dat ieder mens van nature goed is en wil bijdragen aan het geluk van anderen, dan kunnen we nog veel van elkaar leren en valt er nog veel te experimenten en ontwikkelen”.

Het was een zeer inspirerend gesprek met een leider die én holistisch kijkt, co-creëert en heelkundig doorpakt. Een bijzonder voorbeeld van een helende leider die de afkorting CvB een andere betekenis gaf: Co-creatie en Beraad, omdat ontwikkeling altijd in samenwerking en in relatie tot anderen gaat.