“Veel van onze cliënten komen bij ons na een levens ontwrichtende gebeurtenis met lichamelijke kwetsuren zoals een dwarslaesie, hersenletsel maar ook met een diep emotioneel trauma dat gepaard gaat met revalidatie. Ze moeten opnieuw op zoek naar betekenisgeving aan wat er is gebeurd en aan zingeving voor de rest van hun leven".
Half mei toog ik voor de tweede keer naar Reade, een specialistische kliniek voor reuma- en revalidatiezorg in Groot Amsterdam. Dit keer voor een gesprek met bestuurder Katja Hoorn. De eerste keer, in maart 2023, interviewde ik – als voorbereiding op mijn tweede boek ‘Heel de Samenleving’- de twee verpleegkundig managers Brenda Fibicher en Miranda Ekkel.
Ik sprak ze over het magnet gedachtengoed dat sinds enkele jaren in het DNA van Reade is doorgedrongen. Brenda benadrukte in dat gesprek hoe dapper zij het vindt dat de toenmalige bestuurders, en inmiddels al drie jaar met Katja Hoorn als voorzitter, de teugels uit handen hebben gegeven, en nog. “Zonder hun initiatief om ons en drie verpleegkundigen in 2016 op studiereis naar Amerika te sturen was Reade geen Magnet-ziekenhuis geworden”.
Dit interview was een mooie aanleiding om ook Katja Hoorn te interviewen over haar eigen leiderschap. Met haar sprak ik vooral over leven en werken vanuit liefde met compassie en een positief mensbeeld, toegewijd aan een groter geheel. Ook gingen we dieper in op het leggen van een brug tussen de bestaande structuren en het ontwerpen van meer fluïde vormen van organisaties in het maatschappelijk domein. Katja’s missie is om organisaties door transformatieprocessen heen te begeleiden, van ‘vasthouden van het bekende’ naar ‘vertrouwen in het ongekende’.
Toen Katja drie jaar geleden werd gebeld voor deze functie, maakte haar hart een sprongetje. Terug naar Amsterdam. “Mijn kinderen waren destijds nog jong, maar ik zat elke dag zeker drie uur in de auto op en neer naar mijn werk”. Bij Reade kwam ze er al snel achter dat deze nieuwe positie haar veel meer bracht dan ‘een mooie loopbaanstap dicht bij huis’. “Reade voelde vrijwel meteen als een bezield thuis, mede door het compassievolle leiderschap van mijn collega bestuurder Toine Vogels en bestuurssecretaris Cindy Brouwer. In een vertrouwelijke werksfeer werd Reade gaandeweg steeds meer een prettige spiegel voor het her-inneren van mijn eigen missie in deze transformerende wereld”.
HER-INNERINGSWERK
Elk interview dat ik heb, begint op een unieke manier, ingegeven door de omstandigheden en de ontmoeting tussen twee mensen die elkaar -meestal- voor het eerst zien. Met Katja duik ik meteen die diepere lagen van bewustzijn in over niet-rationele processen. Katja verklaart: “Mede door een recent leiderschapstraject heb ik meer oog en gevoel gekregen voor onderstromen bij mensen en organisaties. Door dit innerlijke proces aan te gaan, realiseer ik me steeds dieper wie ik ben en begrijp ik veel meer van de patronen waarin ikzelf, anderen, en organisaties verkeren. Met andere woorden: Ik (door) zie sneller wat er speelt en waar we collectief naar toe bewegen én welke rol ik daar in heb te spelen. Het geeft een zekere mate van rust, ondanks de collectieve onrust”.
In mijn boek ‘Heel de organisatie; herstel het zelfhelend vermogen van de organisatie’ besteed ik het hele eerste hoofdstuk aan het ‘her-inneringsproces’ van wie we in essentie zijn. Het is een innerlijk transformatieproces, waarbij je conditioneringen vanuit het familiesysteem, het schoolsysteem, cultuur en latere werkervaringen gaat (h)erkennen en los laten. Voor leiders die transformaties willen begeleiden, is her-inneren wie je bent cruciaal.
Worden wie je bent maakt dat je vermogen om congruent en coherent te zijn, toeneemt. Worden wie we zijn maakt dat we autonomer en authentieker worden, maar ook betrouwbaarder omdat ons gedrag voorspelbaar wordt. Worden wie we zijn maakt dat we robuuster worden, onze eigen plek innemen en onze eigen stem en visie durven te laten horen. Wanneer we ons vanuit onze heelheid verbinden met anderen, zijn we in staat om ook de ander daartoe uit te nodigen. Uit: Heel de organisatie (2022).
Katja vervolgt: “Ik ben een paar keer geconfronteerd met mijn eigen patronen en heb geleerd wat ik kan doen om ze los te laten. Eén daarvan was het aannemen van ‘onmogelijke opdrachten’, vraagstukken die niet te ‘fixen’ waren. Ik werd me bewust dat het beter voor mezelf en anderen was dat ik stopte met ‘mijn best te doen’ wanneer de ander mij niet kon volgen of verstaan. Ook zag ik in dat ik ‘niet gek’ ben en kan aanvoelen of iets klopt, of niet”.
ZELFHELING VOOR MOGELIJK HOUDEN
De invloed van haar leiderschap heeft een betekenisvolle ‘afdronk’ voor de cliënten en collega’s van Reade. “Cliënten zijn blij met ons. Dit werd in de afgelopen jaren breed bevestigd tijdens de gesprekken die we voerden met cliënten en samenwerkingspartners zoals het UMC en OLVG. We beseffen ons dat we aan het begin staan van grote veranderingen in de zorg, waarbij de uitdaging is om meer mensen te kunnen laten profiteren van wat wij kunnen, dan moeten we op zoek naar andere manieren, met elkaar. Onze koers 2020-2030 noemen we daarom ‘Iedereen Sterk’”.
De revalidanten spiegelen wat ‘heel onze organisatie’ zelf ook heeft te ontwikkelen. Ze zijn vaak zeer sterk en veerkrachtig. “Veel van onze cliënten komen bij ons na een levens ontwrichtende gebeurtenis met lichamelijke kwetsuren zoals een dwarslaesie, hersenletsel maar ook met een diep emotioneel trauma dat gepaard gaat met revalidatie. Ze moeten opnieuw op zoek naar betekenisgeving aan wat er is gebeurd en aan zingeving voor de rest van hun leven. Wij begeleiden hen daarbij en raken geïnspireerd door hun enorme veerkracht. Zelf ga ik wel eens mee als buddy van een cliënt die meedoet aan de jaarlijkse handbike battle waarmee ze met vele lotgenoten een Oostenrijkse berg op fietsen. Dan voel je dat veerkracht en samenkracht onderling verbindt en dat de (gelijk)waardigheid groeit”.
Met als uitgangspunt om meer mensen in staat te stellen om meer uit hun leven te halen, is Katja’s ambitie om ook Reade meer vanuit betekenisgeving, zingeving en veerkracht te laten werken. “Ons primaire proces is leidend in hoe we werken: practising what we preach. Het betekent dat we fundamenteel anders, op grotere schaal, met een positief mensbeeld naar ‘heel de mens’ kijken. Dat kan alleen als we dat in samenhang doen met anderen in ‘heel de samenleving’, zodat meer mensen meer uit hun leven kunnen halen”.
DELEN IS VERMENIGVULDIGEN
Katja vervolgt: “Meer ruimte voor ervaringsdeskundigheid en een grotere rol voor mensen uit het eigen netwerk van revalidanten, die indien mogelijk, in hun behandeling als co-therapeut kunnen meedenken, wordt de nieuwe koers. Niet alleen de zeggenschap van verpleegkundigen wordt aangesproken, maar ook de eigen inzichten en verantwoordelijkheid van cliënten. We gaan inderdaad steeds meer samen ontdekken (uitproberen en leren) wat voor iemand het beste werkt. Het is een ambitieus doel waar we stapsgewijs naartoe werken en van ons verlangt dat we meer en meer leren handelen vanuit andermans referentiekader, in plaats van het geneeskundige en verpleegkundige kader”. Meer menselijkheid, minder protocollair werken. Meer vertrouwen in elkaar, minder vanuit de angst dat er iets mis gaat.
Katja heeft vertrouwen in de koers, omdat ze de ontwikkelingen kan aanvoelen en ‘lezen’, mede door synchroniciteit van gebeurtenissen. Synchroniciteit is het fenomeen dat je ervaart wanneer iets niet voor niets juist op dát moment plaats vindt. De betekenis en timing van ontwikkelingen vallen samen met vergelijkbare ontwikkelingen.
Katja geeft aan: “Nu ik zelf ben gestopt met ‘fixen’ van onmogelijke opdrachten en gestart ben met het versterken van mijn eigen zelfhelend vermogen, zie ik dat mijn eigen ontwikkeling synchroon gaat lopen met die van Reade. We nemen zo veel mogelijk alleen verantwoordelijkheid voor wat wij kunnen bieden en laten ook veel over aan de cliënt en zijn/haar netwerk voor het accepteren van wat is en nog mogelijk is. Dat maakt dat we meer en meer afscheid nemen van het traditionele ‘dokter/patiënt’-patroon, door in toenemende mate te gaan samenwerken met elkaar en de cliënten”. Delen is vermenigvuldigen.
HELDER WERKEN EN WETEN
Hervormen van dokter/patiënt afhankelijkheidsverhoudingen in de zorgsector naar meer gelijkwaardigheid gaat gepaard met observeren en integreren van inzichten in je eigen handelingsrepertoire. “Ik leerde om meer waardevrij te reflecteren op wat ik zie gebeuren”, geeft Katja aan “met minder oordeel en meer inlevingsvermogen en onderscheidingsvermogen. Doordat ik mezelf en anderen beter begrijp, zie ik steeds beter wat van de ander is en waar ik zelf mee aan de slag mag. Niemand is expres vervelend, we zijn slechts spiegels voor elkaar”.
Katja spreekt bedachtzaam en gepassioneerd. Bescheiden met tegelijkertijd een sterk innerlijk weten. “Ik zie vaak voor me waar het heen gaat, hoewel anderen er vaak nog niet aan toe zijn. Dat vraagt van mij dat ik zichtbaar maak wat ik doe en waarom. Daarom vertel ik alles wat ik doe, ik heb geen verborgen agenda. Soms deel ik zelfs op intranet een foto van mijn agenda, om anderen te inspireren met waar ik mee bezig ben en in geloof. Ik ben wars van politieke spelletjes of franje. Dat heeft ook geen zin, want werken met kwetsbare cliënten die -soms mede door hun kwetsuren- heel puur zijn, maakt dat collega’s bij Reade daar zo doorheen prikken”.
BRUGGEN EN GIDSEN
Geankerd in haar eigen essentie, gaat Reade een nieuwe ongekende toekomst tegemoet, evenals alle andere zorginstellingen in het krachtenveld, omdat de paradigmashift van controle naar vertrouwen een collectieve is. “Nu de nieuwe koers staat als een huis, zijn we druk met het verder professionaliseren en transformeren van de organisatie, met de oorspronkelijke intentie en essentie Reade als uitgangspunt. Daarbij probeer ik een brug te zijn tussen Reade, het bestaande zorgsysteem en daar waar we collectief naartoe bewegen. Een soort gids die vooruitziet en ‘heel de organisatie’ meeneemt in de flow van wat zich aandient onderweg naar een nieuwe toekomst. Dat verlangt van ons dat we meer regionaal samen werken en ook met ‘soortgenoten’ elders in het land. Allemaal vanuit een basale grondhouding van shared governance en duurzame zorg”.
Daarvoor hebben we als revalidatiecentrum een perfecte positie tussen care en cure-instellingen. We zijn te klein om een bedreiging te vormen en hebben wel een belangrijke specialistische functie, zowel voor cliënten als voor het systeem, dat ook moet leren leven met een beperking en multitrauma door fusies, reorganisaties, systeemblind leiderschap et cetera. Wij, met onze revalidatiefunctie, kunnen als geen ander waarde geven aan wat er (nog) is en instappen op collectieve zorgvernieuwing voor de wal het schip keert.
Katja heeft laten zien waar ze in gelooft, ze is met recht een inspirator en een vertaler van het oude naar het nieuwe.
Marieke van Voorn is procesbegeleider van organisaties door naast leiders te staan die vastgeroeste patronen willen doorbreken, zodat 'heel de organisatie' herstelt en heelt. Haar eerste boek 'Heel de Organisatie, herstel het zelfhelend vermogen van de organisatie' is verkrijgbaar via haar website. Mariekes tweede boek 'Heel de samenleving' over gezond bestuur in zorg en welzijn wordt op 23 november 2023 gepubliceerd.
Marieke van Voorn schreef Het boek ‘Heel de organisatie. Herstel het zelfhelend vermogen van de organisatie’. Ontdek meer over het boek en bestel hem hier.
I am Marieke van Voorn and I guide visionary leaders and cyclebreakers to transmute the establisment to co-create a healing and sustainable organization.
Healing Leaders (2021) originates from Een Heldere Zaak that was founded in 2010.
marieke@healingleaders.org
Healing Leaders is based in Amersfoort in the Netherlands.
Photo's: Pauli Puur.
This website uses cookies. By using this website, you agree to the use of cookies.