“Ik leer systemen kennen door als het ware een neurologische anamnese af te nemen. Kijken, vragen, luisteren en doorvragen".
In 2020 werd Mariëlle Bartholomeus uitgeroepen tot Topvrouw Nederland 2020. Enkele maanden ervóór maakte ik al kennis met haar. Het bleek dat we op dezelfde middelbare school hebben gezeten, Mariëlle twee klassen hoger dan ik. Gedurende de kennismaking en in dit interview bleek dat we meer deelden dan dezelfde school: onze fascinatie voor heelheid in mensen en organisaties. Maar Mariëlle wordt nog meer gefascineerd door het nog meer en beter kunnen samenwerken met elkaar om mensen in hun kracht te zetten naar inzet van persoonlijk leiderschap
Mariëlle werd Topvrouw vanwege “haar authenticiteit en haar hands-on manier van leiderschap waarmee ze mensen vertrouwen geeft en ze in hun kracht zet". Ze speelde daardoor -volgens de jury- een belangrijke rol in de coronacrisis: “Ze durft te vragen en haalt daarmee kennis van buiten naar binnen. Ze benadrukt dat je een crisis niet alleen kunt oplossen. Het is als team gedaan waarin samenwerking van groot belang is”. Verder viel het de jury op “dat ze zichzelf niet op de voorgrond plaatst, maar haar heldere leiderschap voor het grotere geheel toonde in deze crisis.”
Zelf heb ik ervaren dat een gesprek met Mariëlle meteen leidt tot een diepgaand persoonlijk en professioneel gesprek. Op mijn vraag of ze kritisch medelezer van mijn boek ‘Heel de organisatie. Herstel het zelfhelend vermogen van de organisatie’ wilde zijn, reageerde ze binnen enkele minuten met ‘ja’. Enerzijds vroeg ik haar vanwege haar leiderschap, anderzijds omdat ze arts (neuroloog) is. Zij was de perfecte meelezer van mijn manuscript waarin ik uitgebreid beschrijf hoe holistische leiders en heelkundige managers kunnen voorkomen dat organisaties infectie- of chronische ziektebeelden krijgen, maar ook kunnen genezen. “Mooi gevonden en beschreven” was haar reactie op de medische metafoor in mijn boek, die afgeleid is van de metafoor van Gareth Morgan die in 1986 al stelde dat organisaties functioneren als organismen.
Tijdens dit interview ontdekte ik dat Mariëlle Bartholomeus het grotere geheel bestuurt als een neuroloog het gehele lichaam beschouwt en behandelt. Indrukwekkend!
Holistisch leiderschap
Mariëlle Bartholomeus kijkt in haar leiderschap naar het geheel, ook wanneer een organisatie gefragmenteerd is geraakt. Ze herkent zich dan ook in de kwalificaties van holistisch leiderschap door een ruim bewustzijn, een sterk rechtvaardigheidsgevoel, intense betrokkenheid, het leggen brede verbanden en een sterke sensitiviteit.
“Ik heb geleerd dat ‘bij jezelf blijven’ de enige manier is om mijn werk te doen. Ik ben liever intrinsiek gemotiveerd en authentiek dan dat ik me voeg naar “andermans wil”. Mariëlle vertelt dat ze compassievol leiding geeft, empathisch vanuit haar eigen waarden. Ik probeer altijd nieuwsgierig te luisteren. Ik ben intrinsiek gemotiveerd en authentiek. Ik vind het belangrijk om goed te luisteren wat anderen belangrijk vinden en hoe ze over een bepaalde situatie denken. Ik integreer dat tot mijn eigen beeld. En bij vragen of problemen laat ik de vrager proberen om tot een goede oplossing te komen door het er samen over te hebben. Niets op te leggen, maar het ook intrinsiek bij de ander te laten. Ik ben gelukkig als mensen verder kunnen en stappen kunnen maken. Het organisatie belang staat voorop, het gaat niet om mij. Wanneer er tussen mensen iets in beweging komt, word ik blij”.
Heel het grotere geheel
Mariëlle kon pas vrij laat aan haar droomstudie geneeskunde beginnen, omdat zij tot haar 25e steeds werd uitgeloot. Ze was tot die tijd een jaar scheikundestudent en enkele jaren laborant Klinische Neuro Fysiologie bij het UMC Groningen. Na de geneeskunde opleiding is ze neuroloog geworden. Ook deed ze bestuurlijk werk; ruim 5 jaar bij de Nederlandse vereniging voor neurologie en als Medisch Directeur naast haar klinische neurologie. “Ik heb door deze functies alle lagen en afdelingen van het ziekenhuis gezien”, wat voor haar rol van als bestuurder bij de Rivas Zorggroep een grondige basis legde om de complexe organisatiestructuren en cultuur van zorginstellingen te begrijpen.
“Aansluitend heb ik me gespecialiseerd tot neuroloog, een prachtig vak dat helemaal past bij mijn liefde voor het grotere geheel, puzzelen naar de oorzaak van ziektesymptomen en het vereenvoudigen van complexiteit”. Neurologie is een vak dat ziektesymptomen van het gehele lichaam diagnosticeert en behandelt: ziekten van de hersenen, het ruggenmerg, de zenuwen en spierziekten. “Neurologie betekent voor mij dat ik de hele mens in alle leeftijdscategorieën mag beschouwen met grondig luisteren, doorvragen, verbanden leggen en je intuïtie gebruiken”.
Besturen is in de achteruitkijkspiegel kijken én vooruitzien
“Datzelfde doe ik in mijn werk als bestuurder. Ik zit ook nu op een positie waar ik mag beschouwen, nieuwsgierig luisteren, doorvragen, verbanden leggen, snel denken en vertrouwen op mijn ‘niet pluis’ gevoel. Inderdaad, ik luister ook tussen de regels door, en voel aan wanneer een ‘ja’ eigenlijk geen ‘ja’ is. En soms laat ik zaken die ik zie bewust even rusten, omdat ‘choosing your battles’ en vertrouwen op het proces soms verstandiger is”.
Ruim twee jaar geleden begon Mariëlle als bestuurder van de Rivas Zorggroep. “Ik leer systemen kennen door als het ware een neurologische anamnese af te nemen. Kijken, vragen, luisteren en doorvragen. Ik probeer in zo kort mogelijke tijd de puzzel compleet te krijgen en te zien waar eventuele problemen in de structuur en/of cultuur zitten. Ook kijk ik naar de context waarin de organisatie functioneert, zodat we enigszins kunnen voorspellen wat er gebeurt”.
Toen de coronacrisis begon, werkte ze als medisch directeur bij Bernhoven. “Samen met mijn collega Joris van de Rijt (destijds CFO van Bernhoven) hebben we Gwen Roosemont gevraagd rekenmodellen te maken die we als handvat konden gebruiken om te voorspellen wat enkele weken later in Nederland zou kunnen gebeuren. We hebben meteen het ziekenhuis gemobiliseerd, zodat we niet overvallen werden. We waren vrij vroeg in de coronacrisis ‘in control’”.
Samenwerken en creëren
Naast haar beschouwende kwaliteiten is ze dus een hands-on leider. Niet afwachten, maar ingrijpen. “Het concept van een ivoren toren is aan mij niet besteed. Samen met mijn collega bestuurder (Michiel van Roozendaal) bieden we heldere kaders waarbinnen de medewerkers in onze organisatie veilig en met creativiteit kunnen functioneren. Deze kaders beschermen onze medewerkers en geven hen ruimte om vanuit professionaliteit zelf verantwoordelijkheid te nemen.
Sinds Mariëlle aantrad bij Rivas zet zij samenwerken en samen creëren steeds weer op de agenda, evenals gezamenlijke verantwoordelijkheid. “Het mooie van starten in een nieuwe baan is dat je steeds opnieuw de vraag kunt stellen wie verantwoordelijk is. Wanneer het me niet helder is van en voor wie, waartoe een project er is en met welke tijdlijn, dan stel ik daar vragen over. Dit zowel aan degenen die de verantwoordelijkheid hebben, als de organisatie als geheel. . Alles wat we doen dient in het teken te staan van onze enige gezamenlijke opgave: Kwalitatief hoogwaardige zorg die voor iedereen in de regio betaalbaar en toegankelijk is. We hebben echt een serieuze opgave met de toenemende zorgkloof (arbeidsmarkproblematiek, toenemende vergrijzing en zorgkosten), maar ik houd het ook graag licht waardoor er een goede sfeer ontstaat en zodat we samen de schouders eronder zetten.
Waardig en waarachtig van waarde zijn
Ik ben een groot voorstander van ‘kleuren buiten de lijntjes’ en het doorbreken van een hokjesgeest. Dat leidt soms tot pittige gesprekken. “Bewustwording creëren helpt” geeft Mariëlle Bartholomeus aan. “Ik spreek mij uit, wanneer de regels niet kloppen of wanneer er op een andere manier onrechtvaardigheid ontstaat. Ook dan kunnen medewerkers en onze cliënten op mij rekenen”. Ze gaat complexe dossiers niet uit de weg, want alles wat de essentie en de intentie van Rivas in de weg staat, krijgt haar aandacht direct of indirect. “Ik blijf steeds het grotere geheel zien; en alles in het belang van de betreffende patiënt, cliënt of bewoner en het grotere Rivasbelang”.
Waardigheid en waarachtigheid zijn belangrijke kwalificaties voor een leider die de intentie heeft om een organisatie (terug) te brengen naar haar essentie, naar heelheid. Mariëlle Bartholomeus is daarvan een lichtend voorbeeld, zoals ook haar vroegere klasgenoten recent constateerden. “Vorig jaar gaf ik een lezing in de buurt van waar onze middelbare school (in Leek, Groningen) stond. Naderhand vertelden twee vriendinnetjes van toen me dat ik niets veranderd was. Dat vond ik een groot compliment”. Mariëlle Bartholomeus is authentiek met innerlijke autoriteit.
Het boek ‘Heel de organisatie. Herstel het zelfhelend vermogen van de organisatie’ is vanaf 20 januari verkrijgbaar in de boekhandel en nu al te bestellen via: www.eenhelderezaak.nl. In dit boek ontdek je hoe je ziekmakende patronen kunt voorkomen en genezen: “Dit boek is de helpende hand op de zere plek voor mens en organisatie. Verwacht geen quick fixes of oppervlakkige symptoombestrijding, maar een boek vol richtingwijzers en inzichten, geboren uit ervaring en innerlijk weten.” Simone Ardesch, arts en oprichter van Amsterdam School of Integrative Medicine & Health
Marieke van Voorn schreef Het boek ‘Heel de organisatie. Herstel het zelfhelend vermogen van de organisatie’. Ontdek meer over het boek en bestel hem hier.
I am Marieke van Voorn and I guide visionary leaders and cyclebreakers to transmute the establisment to co-create a healing and sustainable organization.
Healing Leaders (2022) originates from Een Heldere Zaak that was founded in 2010.
marieke@healingleaders.org
Healing Leaders is based in Amersfoort in the Netherlands.
Photo's: Pauli Puur.
This website uses cookies. By using this website, you agree to the use of cookies.