Inspirerend voorbeeld 15. Aimee Heijdenrijk "Naast zorgbestuurder, ben ik ervaringsdeskundige én cliënt van het zorgsysteem"

Aimee Heijdenrijk is sinds mei 2020 bestuurder van Pameijer, een zorgorganisatie voor iedereen voor wie meedoen in de samenleving lastig is. Ik maakte met haar deze afspraak, nadat ik haar het interview met Aad de Groot (DSW) stuurde. Ze reageerde spontaan: “Ik heb bij DSW mijn eerste managementbaan gehad. Chris Oomen heeft mij professioneel opgevoed. Deze tijd heeft mij gevormd en mede het verloop van mijn loopbaan bepaald”.

Haar reactie intrigeerde mij, waarna ik haar uitnodigde voor een diepte-interview. “Op zich lijkt me zo’n interview wel heel leuk om te doen. Ik zie het als een kans om voor mezelf wat meer de reflectie op te zoeken”. We spraken af om het gesprek over de zomer heen te tillen, want Aimee gaf ook aan: “Ik ben op dit moment druk met mijn persoonlijke en leiderschapsontwikkeling, onder andere door deel te nemen aan de leergang ‘Ervaringsdeskundigheid voor beleidsmakers’”.

Aimee’s bedachtzame bescheidenheid sierde het gehele gesprek, waarin ze vertelde over hoe haar persoonlijke verleden er mede toe leidde dat ze nu bestuurder is van Pameijer. Ze is een ‘helende leider’ doordat ze de traumatische ervaringen uit haar jeugd verwerkte en integreerde in haar leiderschap. Haar opleiding voor ‘ervaringsdeskundigen’ droeg daar ook aan bij.

ERVARINGSDESKUNDIGE

Bij Pameijer worden mensen ‘met een rafeltje of een randje’ begeleid en behandeld. “We helpen mensen verder bij wonen, werken en opgroeien, altijd vanuit hun eigen kracht en talent, zodat ze een volwaardig leven kunnen leiden”.

Aimee komt zelf een familie met een ‘rafelrandje’. “Verslaving is nogal een thema binnen mijn familie, en mijn jeugd heb ik als erg onveilig ervaren. Het heeft veel impact gehad op wie ik ben en hoe ik leef, waar ik kracht zoek en wat ik belangrijk vind. Maar: financieel kwamen we niets tekort. Daarom heb ik er zelf voor gezorgd dat ik op mijn 12^e enkele jaren bij de ‘Broeders van Liefde’ op kostschool mocht. Dat was heerlijk.”

Halverwege haar middelbare schooltijd moest ze echter weer thuis komen. “Mijn ouders zijn vrij snel daarna gescheiden, waarna mijn moeder, ikzelf en één van mijn broers in Delft gingen wonen. We waren financieel arm, maar zielsgelukkig. Mijn andere broer bleef bij mijn vader wonen en raakte verslaafd. Zeer verdrietig.”

Aimee ging al heel vroeg het huis uit. “Op mijn 17^e woonde ik op kamers in Amsterdam om Politieke Wetenschappen te gaan studeren. Dat ging snel en efficiënt, maar emotioneel moest ik nog in balans komen. Waar ik veel aan heb gehad, is reizen. Liefst alleen. Enerzijds om van het leven te genieten maar ook om los te komen, stevig op mijn benen terecht te komen. Ik ben onder andere in Kenia en langere tijd in Uganda geweest, en heb een tijdje in Barcelona gewoond en gewerkt”.

Na die tussenjaren heeft ze haar geliefde en echtgenoot Stijn gevonden. “Dat was direct heel onvoorwaardelijk, en samen hebben we nog steeds een sterke basis”.

Door haar reis- en levenservaring weet ze dat ze het wel redt. “Ik kan mij in allerlei situaties bewegen en handhaven. Door mijn verleden heb ik ook oog gekregen voor destructieve patronen. Ik wil niet in de valkuil van mijn eigen familiepatronen lopen, hoewel het soms balanceren is tussen te veel en te weinig verantwoordelijkheid nemen”.

Aimee is helder voelend (‘sensitief’), waardoor ze als leider haarfijn aanvoelt hoe mensen erbij zitten en hoe de onderlinge verhoudingen liggen. “Dat is in mijn werk een enorm voordeel. Ik weet wat ik wel en niet kan doen of zeggen om complexe situaties weer vlot te trekken, waar en aan wie ik aandacht moet geven”.  

In een vorige werkkring had ze regelmatig van doen met ouders van cliënten, in vaak vastgelopen situaties. Ze vertelt dat ze meestal in staat was om hen met een opgelucht gevoel weer naar huis te laten gaan. “Vaak is het probleem dan niet eens opgelost, maar door contact te maken met hun onderliggende pijn en frustratie voelden ze zich gehoord en gezien.”.

Als zus van een verslaafde broer en als moeder is Aimee zelf ook al jaren naast verwant van zorg vragende cliënten. “Ik kan me daarom de frustratie van sommige van onze cliënten en hun familie heel goed voorstellen. Zelf heb ik soms dagen waarbij ik afwisselend op drie stoelen zit. Dan ben ik zowel zorgbestuurder, ervaringsdeskundige én cliënt van het zorgsysteem.”

PAMEIJER

“Bij Pameijer staan we voor oplossingsgericht werken. Je kijkt naar wat werkt, en doet daar meer van. En wat niets oplevert, en daar kun je dan dus ook mee stoppen. De basis voor herstel ligt in de krachtbronnen die een mens heeft, en het doel waaraan je werkt is altijd het doel van de mens zelf”.

Het bestuur van Pameijer heeft kritische meedenkers in de organisatie, en die zijn van grote waarde. “We hebben tegengas nodig, omdat we geen zachte heelmeester willen zijn en omdat we ook zelf onze blinde vlekken hebben, zoals iedereen. Desondanks merken we dat er op enkele plekken in de organisatie ingesleten patronen zijn. Ook moeten we elkaar altijd scherp houden op de vraag ‘brengt ons dit dichter bij de bedoeling’?”.

Pameijer is van oudsher een zorgorganisatie met veel bevlogen medewerkers. “Dat is ontzettend fijn! Het leidt alleen soms tot vele proefballonnen die alle kanten op willen vliegen. Mijn eerste vraag is dan ook altijd: ‘Wat is de klantwaarde van dit project’? Als bestuur brengen we focus aan, we evalueren en bevragen. We geven de randen van het zwembad aan, daarbinnen is het vrij zwemmen”.

PATRONEN EN OUD ZEER

Hoe bevlogen, laagdrempelig en plezierig de organisatie ook is, ook binnen Pameijer kom je in de onderstroom oud zeer tegen. “Bestuurders en managers zetten best wel hun stempel op een organisatie, ze kunnen helen of schaden. Daar moet je je bewust van zijn. Ook reorganisaties en plotselinge koerswijzigingen laten littekens na”.

Sociale onveiligheid ontstaat doordat mensen nog onverwerkt trauma uit hun jeugd hebben en deze opnieuw beleven en projecteren in hun werk. Dit zijn parallelprocessen, waarover ik in mijn boek ‘Heel de Organisatie’ uitgebreid heb geschreven. Met het ontrafelen van de onderliggende bron van het leed en het verruimen van bewustzijn over de patronen die het veroorzaakt én gerichte systemische interventies kunnen dergelijke patronen gestopt worden.

HEEL-BEGAAFDE HARRIES

Aimee vertelt over haar voorliefde voor ‘Harries’, zoals het in Deep Democracy genoemd worden: de afwijkende mensen die irriteren omdat ze niet meedoen in de polonaise, vertragen, de dingen net wat anders doen. “Ik geef Harries veel ruimte, omdat hun minderheidsperspectief waardevolle informatie geeft die anderen over het hoofd zien of wegmoffelen. Je wordt er vaak wel een beetje moe van, maar hun inbreng is toch altijd de moeite waard”. In mijn boek ‘Heel de Organisatie’ heb ik ook een cruciale plek voor ‘Harries’. Ik noem ze ‘heel-begaafden’.

Het zijn degenen die niet ontvankelijk zijn voor het proces van groepsdenken, degenen die hun bullshitradar aan hebben staan en gaan voor wat kloppend is. Heel-begaafden hebben m.i. een cruciale rol naast helende leiders bij het doorzien en doorbreken van hardnekkige patronen en het ontkrachten van groepsdenken.

“Misschien ben ik een helende leider, dat lijkt me in ieder geval mooi. Ik ben me er ook bewust van dat ikzelf ook hier en daar schade veroorzaak(te). Maar ik ben vooral zoekend, voortdurend in ontwikkeling. Ik blijf in de spiegel kijken, probeer te leren van wat ik moeilijk vind of fout doe. Het voelt alsof ik nooit ‘klaar’ ben. Als bestuurder ben ik geloof ik vrij toegankelijk, hoewel sommigen mij met mijn 1.83 m soms ook wel eens te aanwezig kunnen vinden. Ik kan druk zijn, ook stellig uit de hoek komen en grenzen stellen aan zaken waaraan ik geen waarde hecht voor Pameijer. En ja… ik ben soms ook ongeduldig”.

“Zoals we bij Pameijer staan vóór, naast en achter onze cliënten, zo doet ook iedere collega er toe. We streven ernaar om in de praktijk te brengen wat we preachen. Als we vinden dat ‘de maatschappij’ inclusief moet zijn, dan moet Pameijer als organisatie dat zeker ook zijn. Wij-zij denken past daar niet in. Overdrijf het onderscheid tussen cliënten en professionals niet. Je staat vandaag aan deze kant van de streep, morgen kun je aan de andere kant staan. Wat telt is dat we allemaal mens zijn, met dromen, wensen, angsten, talenten en tekortkomingen.”

Aimee eindigt ons mooie diepgaande gesprek met een belangrijk onderliggend thema van helend leiderschap: coherentie. Helende leiders kijken holistisch, grijpen heelkundig in en dienen altijd de essentie en de oorspronkelijk intentie van de organisatie.  

Het boek 'Heel de organisatie. Hestel het zelfhelend vermogen van de organisatie' is verkrijgbaar via de betere boekhandel, Managementboek online en via de website van Healing Leaders.