Inspirerend voorbeeld 1: Ben de Koning "Besturen vraagt dat je van mensen houdt"

Ben de Koning, bestuurder van de Frankelandgroep, is de eerste leider met een heel-begaafde leiderschapsstijl die ik interview voor de rubriek ‘Lichtend Voorbeeld’. Ik ben heel benieuwd hoe hij in staat is gebleken om een grote ouderenzorginstelling zowel financieel, emotioneel als spiritueel gezond te maken en houden.

Heel-begaafde mensen hebben een sterke intuïtie en staan dicht bij wie ze zijn. Daardoor zijn ze in staat om anderen te inspireren, omdat hun missie en visie van binnenuit komt. Vanuit een groot hart en met innerlijke autoriteit vallen rationele en irrationele overwegingen samen, ook wel het bewustzijn en onderbewustzijn. Heel-begaafden fungeren als spiegel en wegwijzer voor degenen die (nog) niet zichzelf zijn, omdat ze door allerlei gebeurtenissen onthecht van zichzelf geraakt zijn.  

Ben de Koning is “altijd zichzelf, spreekt zich altijd uit en doet niet aan toneelspel” geeft hij aan wanneer ik hem vraag naar zijn stijl. “Meestal denk ik niet te lang na, maar besluit ik in a split second of een vraag, verzoek of voorschrift wel of niet klopt. Ik laat me meestal leiden door mijn intuïtie. Achteraf beredeneer en legitimeer meestal pas waarom ik een bepaalde beslissing heb genomen. In de afgelopen jaren heb ik geleerd dat  ‘gevoelens ook feiten’ zijn. Door mijn sterke innerlijke kompas ben ik slecht beïnvloedbaar voor (slechte) ideeën van anderen, hoewel ik goed luister naar ideeën die wel hout snijden. In 1986 stond in een assessmentrapport “dat ik met iedereen kan levelen”. Dat klopt nog steeds. Alle medewerkers en cliënten spreken me aan bij mijn voornaam. Naast zijn aangeboren leiderschapsstijl weet hij ook heel goed wat hij niet kan. “Ik heb ik een vrij divers team aan directeuren en managers om me heen verzameld die ‘godzijdank’ compleet anders zijn dan ik, want meer van hetzelfde gaat niet werken”.

Holisten, heelkundigen en een gezond energieveld

Zelfspot, humor en relativeringsvermogen zijn belangrijke kwalificaties voor leiders en managers die hun organisatie gezond willen maken en houden. Het duidt op innerlijke wijsheid, zelfacceptatie en empathie. In mijn boek ‘Heel de organisatie. Herstel het zelfhelend vermogen van de organisatie’ beschrijf ik zowel de kenmerken van holistische leiders als van heelkundige managers. Holisten overzien en inspireren het grotere geheel, heelkundigen grijpen in daar waar nodig.

Samen  met de andere heel-begaafde actoren in het krachtenveld zijn deze leiders en managers in staat om een organisatie te (re)vitaliseren. Ze hebben een helende invloed op zeven cruciale punten die het energieveld en de vitaliteit van een organisatie bepalen. De Frankelandgroep heeft elk van de energiepunten in balans:  

Bestaansrecht. Een organisatie die consequent aandacht geeft aan haar oorsprong, creëert een stabiele basis voor haar bestaansrecht. De Frankelandgroep bestaat  o.a. 5 zorglocaties  die elk hun eigen unieke identiteit en sfeer hebben behouden. Het bestaansrecht van iedere bewoner, medewerker en de organisatie als geheel krijgen hier de ruimte. De statuten van   alle 10 tot de Frankelandgroep behorende stichtingen zijn op essentiële onderdelen gelijk, maar verder heeft elke  stichting ruimte voor eigenheid. Ben de Koning: “Enkele jaren geleden hebben we enkele zorgorganisaties voor een faillissement behoed door ze op te nemen in de Frankelandgroep.  Alle leiders van deze nieuwe loten aan de stam zijn vriendelijk verzocht te vertrekken, omdat ze (mede)verantwoordelijk waren voor de treurige situatie die was ontstaan. Alle zorgmedewerkers konden blijven, op een enkeling na die met toxisch gedrag de teamspirit verstierde.

Sociale veiligheid en passie. De Frankelandgroep biedt een thuis aan bewoners en medewerkers die passen bij de oorspronkelijke identiteit van elk huis. Ruimte voor ieders eigenheid maakt dat bewonerstevredenheid al jaren hoog is. Het vijfjarig beleidsplan geeft een heldere basis die zowel veiligheid als vrijheid biedt. “Ons beleidsplan bestaat uit vijf a-viertjes. Meer mag het was ons betreft nooit zijn.  Deze vijf pagina’s geven de nodige richting en ruimte voor een gepassioneerde invulling van onze strategie en beleid”. De Koning is kritisch over collega-bestuurders: “Ik zie veel (te) voorzichtige bestuurders in de ouderenzorg, die dikke rapporten nodig hebben om een besluit te nemen waardoor de organisatie vastloopt”. Mijn eerste vraag is altijd ‘deugt het of deugt het niet? Als blijkt dat het een goed idee is dat past binnen de het vijfjarenplan beginnen we gewoon. 

Manifestatie en creatie. De Frankelandgroep maakt waar wat ze beloven én meer, want zowel op  kwaliteit van zorgverlening als van  werkgeverschap staat men bekend als (zeer) goed. Het Pluswonen-concept is een innovatieve creatie van verschillende partijen dat over financiële schotten  heen regeldruk vermindert, kosten verlaagt en de kwaliteit van leven verhoogt. Frankeland biedt consequent goede kwaliteit en verrast haar bewoners en omwonenden. Haar creatiekracht zorgt steeds opnieuw voor innovatieve activiteiten die bijdragen aan een ‘zo gewoon mogelijk’ woon-zorg-welzijn aanbod.

Essentie. “Wanneer je echt van mensen houdt, gaat de rest vanzelf”, geeft De Koning aan. De essentie van ouderenzorg is het bieden van liefdevolle zorg met vriendelijkheid voor elkaar en voor het grotere geheel. “Ieders essentie (eigenheid) en gemeenschapszin zijn geïntegreerd in de statuten en de kernwaarden, waar ook deskundigheid, eerlijkheid, inzet en welbevinden centraal staan. Niet als holle frasen, maar met het volle bewustzijn. Als bestuurder van een ouderenzorginstelling móet je wel om mensen geven, want anders loopt het spaak. Besturen doe je ook – en misschien wel vooral - met je hart”.

Hetzelfde motto leeft ook onder verzorgenden, helpenden, verpleegkundigen en behandelaars: “Wat je zelf niet wilt, doe dat ook een ander niet aan. Het werkt heel effectief wanneer je mensen op de essentie van hun menszijn en op hun moreel kompas persoonlijk aanspreekt. Wij doen hier niet aan deftig jargon, maar we zoeken elkaar op”.  

Authenticiteit en grenzen stellen. Eén van Frankeland’s kernwaarden is ‘eerlijkheid’. “Wij doen niet aan mistgordijnen, maar benoemen de feiten”. Op de eerste pagina van het Jaarverslag worden eerst de verdrietige feiten genoemd, zoals het aantal zieken en overledenen met corona, voorafgaand aan alle successen. Authenticiteit en eerlijkheid maken dat men naar iedereen helder is: “We stellen grenzen aan iedereen, dus ook aan de ‘visionairs’ van de Rijksoverheid. Ze maakten jaren geleden de historische fout om vele verzorgingshuizen te sluiten, omdat ze hadden bedacht dat meer en meer ouderen langer thuis zouden willen wonen, ondanks een sterk oplopende vergrijzing. In totaal zijn er toen 35.000 medewerkers uit de zorg verdwenen, omdat hun baan verdween. Maar niet bij ons, omdat we toen al een heel lange wachtlijst hadden. Ik heb het ministerie gebeld en aangegeven dat wij niet meegingen met hun beleid”. De Koning is kritisch over de toenemende overheidsregulering waar hij “mitigerende maatregelen” moet treffen voor vleermuizen die hun slaapplek verliezen bij een verbouwing of sloop  of aan een scala aan “klimaat-adaptieve bouwmaatregelen” moet voldoen vóór men een innovatief bouwproject kan starten voor uitbreiding van woonzorgvoorzieningen. De Koning vertelt erover met humor als ondertoon.

Inzicht en intuïtie. Humor, diepgang en relativeringsvermogen komen voort uit mensenkennis en overzicht over het gehele krachtenveld. Ben de Koning bestuurt -ondanks de extern opgelegde overregulering van de overheid- zijn organisatie van binnenuit, in samenwerking met zijn team. “Ik kijk altijd vooruit met mijn team. Wij zijn op alles voorbereid, of het nu gaat om het kerstpakket dat we al in juni bestellen, of over het anticiperen op de vergrijzing van ons personeel of de toenemende wachtlijsten voor bewoners. We trekken nu al mensen aan en leiden ze intern zelf op, zodat we later niet voor verrassingen komen te staan. Daarnaast werken we nauw samen met andere partijen in de regio om een zorg- en wooninfarct in de toekomst te voorkomen en nu al op te lossen. We blijven out-of-the box-denken en benutten kansen, omdat we weten wie we zijn en wat we willen bereiken. Onze intentie is om voor onze bewoners een ‘zo gewoon mogelijk’ leven te bieden en dat lukt ons alleen door veel met de medewerkers op de werkvloer te praten”.

Ieder van onze 2200 medewerkers  wordt één keer per jaar uitgenodigd voor een beleidsdag die we meestal organiseren op onze vakantielocatie in Rockanje. “Het is enerzijds een verwendag  met lekker eten, borrelen en met een overnachting. Anderzijds gaat iedere groep in gesprek met mij of met één van de andere directeuren, zodat we vragen, verzoeken en verhalen kunnen halen. Vaak kunnen we er ook al meteen naar handelen”. Korte lijnen maken dat de verbindingen die er binnen de Frankelandgroep gelegd worden meteen tot zichtbare actie leiden. “Dat we luisteren en handelen verspreidt zich als een lopend vuurtje. Medewerkers zijn er trots op dat ze bij ons werken en dat is onbetaalbaar. Als directieteam zijn we blij dat we inzicht kunnen opdoen met de kennis en ervaringen van ons personeel.  

Intentie en integriteit. Ben de Koning leeft de essentie en de oorspronkelijke intentie van de ouderenzorg voor en dat maakt hem een holistische leider, die coherentie en congruentie brengt. Hij heeft een helder overzicht over het krachtenveld waarin de Frankenlandgroep staat. Daarnaast straalt hij innerlijke rust, wijsheid, mensenkennis en oer vertrouwen uit in zichzelf, zijn team, zijn organisatie en in de externe stakeholders. De invloed van de Frankelandgroep is derhalve groot.

Omdat de Frankelandgroep van binnenuit verbonden is met haar kernwaarden en kerntaken  is ze een integere,  betrouwbare en voorspelbare partner. Dit leidt tot  robuuste samenwerkingstrajecten.  “Samen werken we aan meer voorzieningen voor ouderen in de hele wijk en dat doen we graag”. Momenteel is de Frankelandgroep doende met de realisatie van HavenVeste, een uitbreiding van de hoofdlocatie met o.a. 62 woningen die in eerste aanleg als verpleeghuisplaatsen gaan worden benut. De Koning noemt dit maatschappelijke project een ‘unselfie’-actie, omdat  het een cadeau is aan de stad waarbij ze zelf ongeveer tien tot vijftien miljoen euro investeren. “We doen het niet voor onszelf, maar voor de stad”. Hier is het ego ondergeschikt aan het grotere geheel.

Veerkracht

De Frankenlandgroep is een duurzaam gezonde veerkrachtige organisatie met een sterk immuunsysteem, waarbij ontregelende invloeden van buitenaf nauwelijks de kans krijgen om zich te nestelen. Ook krijgen toxische invloeden van binnenuit geen kans om het grotere geheel te ontregelen, omdat er dan heelkundig wordt ingegrepen. De veerkracht van een organisatie wordt versterkt door een nauwe, gelijkwaardige samenwerking tussen heel-begaafde actoren, zoals holistische leiders, heelkundige managers, zelfbewuste beroepskrachten, betrokken klanten, voedende businesspartners en een heel-begaafde procesbegeleider.